0 554 292 59 61
tren
Sosyal Medya Hesaplarımız

Velayet Nedir ?

19 Temmuz 2019
2 kez görüntülendi

Türk hukukunda velayet, velayetin değiştirilmesi, ortak velayet velayetin kaldırılması.

Boşanma söz konusu olduğunda çocukların velayetinin kimde kalacağı noktasında problemler ortaya çıkmaktadır. Velayeti alamayan eş çocuklarını ne zaman, nerede, ne sıklıkla görebilir gibi konuların doğru anlatılıp doğru anlaşılması gerekmektedir. Eşler velayet konusunda anlaşamamışlarsa bu konudaki karar mahkeme tarafından alınır.

Çocukların velayet altında oldukları kabul edildiğinden velayet, TMK m.335 gereği ergin olunma ile sona erecektir. Yani kural velayetin 18 yaşını doldurma ile sona ermesidir.

Velayete bağlı hak direkt olarak kişiye bağlı bir haktır. Başkasına devredilmesi mümkün olmadığı gibi bu haktan vazgeçilmesi de mümkün değildir. Velayet hakkı sadece anne ve babaya aittir.

Velayet, kural olarak küçüklerin, istisna en kısıtlıların bakım ve korunmalarının sağlanması için, malları ve şahsı üzerinde, ana-babanın sahip olduğu görev, yetki ve hakların tümünü ifade eder. Velayet ana babaya bir takım haklar vermesinin yanında çocuğun menfaatini gözetmek gibi bir takım yükümlülükler de yüklemektedir. Ana-baba ile çocuğun menfaatleri çatışıyorsa çocuğun menfaati üstün tutulacaktır.

Velayette Çocuğun Menfaati Kavramı Nedir?

Velayet kamu düzenine ilişkin olup bu hususta ana ile babanın istek ve beyanlarından ziyade çocuğun menfaatlerinin dikkate alınması zorunludur. Yargıtay kararlarına da konu olup Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, “Sadece ekonomik olanaklar göz önüne alınarak velayet düzenlemesi yapılamayacağına, velayette aslolanın, çocuğun menfaati olduğuna hükmetmiştir.”

Velayetin Kapsamı

Velâyet hakkı, çocuğun şahsı bakımından; ana babanın çocuk üzerindeki egemenlik hakkını, çocuğun adını belirleme hakkını, çocuğun yerleşim yerinin belirlenmesini, yetiştirilmesini, korunmasını ve eğitimini, çocuğun söz dinleme yükümlülüğünü, çocuğun temsil edilmesini, fiil ehliyetini, aileyi temsilini, çocuk ile ana baba arasındaki hukukî işlemleri kapsarken, çocuğun malları bakımından; malların yönetilmesini, kullanılmasını, gelirlerinin sarf edilmesini, çocuk mallarının korunmasını kapsar.

Ortak Velayet Hakkı Nedir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek 7 Numaralı Protokolün onaylanmasıyla Türkiye’de de ortak velayet yolu açılmıştır.  Ek 7 Numaralı Protokol Madde 5 ” Eşler arasında eşitlik” ilkesini öngörür. Türkiye, bu protokolü onaylamıştır ve protokol 24.03.2016 tarihinden itibaren yürürlüktedir.

Protokolün 5.maddesine göre “Eşler evlilik bakımından, evlilik süresince ve evliliğin bitmesi halinde, kendi aralarında ve çocuklarıyla olan ilişkilerinde, özel hukuk niteliği taşıyan hak ve sorumluluklar açısından eşittir. Bu madde, devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarına engel değildir. Bu protokol onaylandıktan sonra yürürlükte olup iç hukukumuzdaki yerini almıştır.

Protokolün ilgili maddesine göre evlilik boşanma ile birlikte sona erse dahi, eşler, çocuklarıyla ilişkilerinde haklar ve sorumluluklar açısından eşittir.

Ek 7 numaralı Protokolün 5.maddesi eşler arasında eşitliği öngörür. Yasa hükümleriniz velayetin tek tarafa verilmesi üzerine hükümler içeriyor olsa da bu protokol hükümleri esas alınacak ve şartları mevcut ise ” Ortak Velayet” kararı verilebilecektir.

Yargıtay kararlarına da konu olan ortak velayet hakkı YARGITAY 2. Hukuk Dairesi 2016/15771 E. 2017/1737 Karar Tarihi: 20.02.2017 kararıyla da hüküm altına alınmıştır.

Velayet Değiştirme Davası Nasıl Açılır?

Boşanma davalarında verilen velayet kararı kesin bir hüküm içermez. Değişen yaşam koşulları ile önemli bir değişikliğin olması sebebine bağlı olarak velayetin değiştirilmesi talep edilebilir. Velayet değiştirme davası açılması için zaman kısıtlaması yoktur.  O yüzden bireyler her zaman velayet değiştirme davası açabilirler. Velayet değiştirme davası açmak isteyen kişilerin yetkili Aile Mahkemesine velayet değiştirme dava dilekçesi ile birlikte başvuru yapmaları gerekmektedir.

Velayet Düzenlenirken Çocuk Dinlenmeli Midir?

Türkiye’nin de tarafı olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin 12. Maddesinde

“Taraf Devletler, görüşlerini oluşturma yeteneğine sahip çocuğun kendini ilgilendiren her konuda görüşlerini serbestçe ifade etme hakkını bu görüşlere çocuğun yaşı ve olgunluk derecesine uygun olarak, gereken özen gösterilmek suretiyle tanırlar.” diyerek çocuğun velayetinin belirlenmesinde önemli bir kural getirmiştir. Bu durumda hâkim 12 yaş ve üzeri çocukları dinleyerek velayeti tayin edebilmektedir.

Yeniden Evlenme Durumunda Velayet Değişir mi?

Yeniden evlenme durumunda velayet, mevcut kişide kalmaya devam eder. Boşanan kadının/erkeğin yeniden evlenmesi durumunda çocuğun velayeti meşru bir neden olmaksızın değişmez. Yani çocuğunun velayet haklarına sahip bireyin yeniden evlenmesi onun velayet haklarını elinden almamaktadır. Fakat bu durumun istisnaları da mevcuttur. Yeniden evlenen kişi açısından velayetin değiştirilmesine ilişkin meşru bir neden ortaya çıkması durumunda velayet sahibi olmayan kişi velayetin değiştirilmesi adına dava açabilmektedir. Örneğin boşanma sonrası yeniden evlenen kişinin evlendiği birey çocuğa kötü muamele sergiliyorsa, çocuk üvey anne/baba ile yaşamak istemiyorsa, çocuk üvey kardeşler ile şiddetli bir şekilde anlaşmazlık yaşıyorsa gibi nedenler ortaya çıktığında velayetin değiştirilmesi davası açılabilir.

Velayetin Kaldırılması

Ana-babanın velayet hakkını amacına uygun kullanmaması halinde, çocuğun korunması için kanunun öngördüğü önlemlerin yeterli olmaması durumunda ana-babanın velayet hakkının kaldırılması öngörülmüştür. Bu dava evlilik devam ederken dahi açılabilir. Velayetin kaldırılması davasında Aile Mahkemesi yetkilidir.

Velayetin Kaldırılması Şartları Nelerdir?

TMK 348. Maddede düzenlenmiştir: 

  • Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirmemesi.
  • Ana babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması.

Belirtilen sebeplerin dışında, evlilik birliğinin temelinden sarsılması veya ana-babanın kısıtlanması da velayet görevinin gereği gibi yerine getirilmemesi sonucunu doğurabileceği için velayetin kaldırılması sebebi olarak değerlendirilebilecektir.

Velayetin Kaldırılmasının Sonuçları Nelerdir?

  • Velayetin kaldırılması sebepleri gerçekleştiği takdirde, velayet hakkı, mahkeme kararıyla velayetin kaldırılması sebebini gerçekleştiren anadan veya babadan yahut her ikisinden de kaldırılabilir.
  • TMK 348/3″e göre bu karar ana babanın mevcut ve doğacak bütün çocuklarını kapsar ancak kararda aksinin belirtilmesi mümkündür.
  • Velayetin kaldırılması halinde çocuğa vasi atanır. Velayetin kaldırılmasıyla birlikte ana-babanın velayetten kaynaklanan hak ve yükümlülükleri sona erer ancak velayete bağlı olmayan eğitim giderlerini karşılama ve nafaka yükümlülükleri devam eder. Ana-babanın ödeme gücü yoksa bu giderler Devlet tarafından karşılanır.
  • Velayetin kaldırılması ile, çocuğun malları ergin ise kendisine, ergin değilse vasiye veya kayyıma devredilecektir.
  • TMK 351/2″ye göre; velayetin kaldırılmasını gerektiren sebep ortadan kalkmışsa hâkim, re’sen ya da ana-babanın istemi üzerine velayeti geri verir.
  • Velayetin kaldırılmasında görevli mahkeme Aile mahkemesidir.

Eskişehir Avukat Evren Demircan’a iletişim bölümünden mail veya telefon aracılığı ile ulaşım sağlayabilirsiniz.

ZİYARETÇİ YORUMLARI

Ziyaretçilerimiz tarafından yapılan yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu aşağıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

BİR YORUM YAZIN

Bu konu hakkındaki görüşünüzü belirtmek ister misiniz?