İstinaf Nedir?

İstinafa tabi olan kararlar nelerdir? İstinaf dilekçesi nereye verilir? İstinaf dilekçesi reddedilebilir mi? İstinaf süresi ne kadardır?

İstinaf, Arapça kökenli bir sözcük olup yeniden başlamak, baştan başlamak anlamına gelmektedir. İstinaf olağan kanun yoludur. Hukuk davası için karar düzeltme kanun yolu ortadan kalkmıştır. İstinaf kanun yolu, ilk derece mahkemesi ile temyiz incelemesi arasında ikinci derece bir denetim mekanizması ve kanun yoludur. İstinaf yoluna başvurulan kararlar esasa ilişkin olabileceği gibi usule ilişkin de olabilir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341. maddesi, istinafa tabi kararları gösteriyor. Buna göre, ilk derece mahkemelerinden verilen nihai kararlar  ile nihai karar niteliğinde olmasa da ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz taleplerinin reddi ve bu taleplerin kabulü halinde, itiraz üzerine verilecek kararlar istinaf edilebilecek.

Yasada itiraz yoluna tabi olduğu düzenlenen kararlar için doğrudan istinaf yoluna gidilemez. İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yoluna gidilebileceği açıkça düzenlenmiş ise o takdirde itiraz sonucu verilen karara karşı istinaf mümkün olabilecektir. Örneğin; ihtiyati haciz kararı itiraza tabidir. İtiraz sonu verilen kararlar ise istinafa tabidir.

İstinaf Dilekçesi Nereye Verilir?

İstinaf dilekçesi, normal yargılama usulünde olduğu gibi, kararı veren mahkemeye ya da bu mahkemeye gönderilmek üzere başka yer mahkemesine verilebilir. İstinaf, harç ve giderlerin yatırıldığı tarihte yapılmış sayılır. (m. 344).

İstinaf dilekçesinde istinaf sebebi ve gerekçesi mutlaka açıklanmalıdır. Çünkü istinaf incelemesi, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeple sınırlı olmak üzere yapılır. İstinaf mahkemesi ancak, kamu düzenini ilgilendiren bir durum varsa kendiliğinden inceleme yapabilir. (HMK m.355). Taraflar da kamu düzenine ilişkin hususları her zaman ileri sürebilirler.

İstinafa başvuru süresini kaçıran veya istinafa başvuru hakkı olmayan taraf, diğer tarafın istinaf başvurusu üzerine iki hafta içerisinde vereceği cevap dilekçesi ile katılma yoluyla istinaf başvurusu yapabilir. Ancak; istinaf yoluna asıl başvuran kişi bu isteminden vazgeçerse veya Bölge Adliye Mahkemesi istinaf istemini esasa girmeden reddederse, katılma yoluyla istinafa başvuran kişinin de talebi reddedilmiş olur. (HMK m.349)

İstinaf Süresi Ne Kadardır?

İstinaf yoluna başvuru süresi; özel kanun hükümleri saklı kalmak üzere, ilamın tebliğinden itibaren iki haftadır.

İstinaf süresi geçmişse, kesin olan bir karara ilişkinse, istinaf dilekçesini alan mahkeme, istinaf dilekçesinin reddine karar verir ve bu dilekçeyi ilgilisine tebliğ eder. Verilen ret kararı da iki haftalık süre içinde istinaf edilebilecektir. Bu durumda Bölge Adliye Mahkemesi, ret kararını yerinde görmezse, yerel mahkeme kararına göre istinaf incelemesini yapar.

İstinaf mahkemesi istinaf incelemesi ile yeniden bir karar verir. Teknik açıdan yerel mahkeme kararının bozulması veya onanması söz konusu değildir. İstinaf mahkemesi, hukuk veya ceza davasını yeniden ele alarak yeni bir karar verir.

İstinafa Başvuru Hakkından Feragat Ne Anlama Gelir?

Taraflar, ilamın kendilerine tebliğinden önce, istinaf yoluna başvurma hakkından feragat edemez. (HMK m.349/1)

Kararın tebliğinden önce istinaf yoluna başvurulamayacağı kuralı, istinaf süresinin tebliği ile başladığı hallerle ilgilidir. Kararın tüm unsurlarıyla tefhim edildiği ve istinafın tefhim ile başladığı hallerde ise maddeyi kararın tefhiminden önce istinaf yoluna başvurma hakkından feragat edilemeyeceği şeklinde yorumlamak gerekir.

İstinaf İncelemesi Nedir?

İstinaf incelemesi Ön inceleme ve Esastan inceleme olmak üzere iki aşamadan oluşur.

• Kararın istinafa başvurulabilecek nitelikte olup olmadığı, istinaf başvurusunun süresinde yapılıp yapılmadığı, dilekçenin asgari unsurlarının bulunup bulunmadığı, istinaf başvuru harcının yatırılıp yatırılmadığı, dilekçede başvuru sebeplerinin gösterilip gösterilmediği gibi hususlar ön inceleme aşamasında incelenecek konulardır.
• İstinaf başvurusunun haklı olup olmadığı ve yeniden karar verilmesinin gerekli olup olmadığı esastan inceleme yapılırken söz konusu olacaktır.  Esastan incelemede asıl olan duruşma yapılmasıdır. HMK 353.madde kapsamına girmeyen hallerde duruşma yapılması gerekmektedir. Duruşma yapılmaması hukuki dinlenilme hakkı ile adil yargılanma hakkının ihlali anlamına geleceğinden, temyiz sebebi oluşacaktır.

Hukuk Davasında İstinaf İncelemesinde Görülemeyecek İşler Nelerdir?

– İstinaf aşamasında yeni vakıalar ileri sürülemez.

– İstinaf aşamasında yeni deliller ileri sürülemez.

– İstinaf mahkemesinde ıslah yapılamaz.

– İstinaf incelemesi açılan bir dava hakkında yerel mahkemenin verdiği karar ile ilgili olduğundan; istinaf mahkemesinde karşı dava açılamaz.

– İstinaf incelemesinde, iddianın ve savunmanın değiştirilip-genişletilmesi yasağı vardır.

– İstinaf İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar Nelerdir?

– İstinaf mahkemesi, yerel mahkeme kararının esastan incelemesini yapmadan kaldırabilir ve dosyayı geri gönderebilir.

– İstinaf mahkemesi, yerel mahkeme kararının kaldırabilir. Yerel mahkemenin verdiği kararı kaldırarak, davanın kısmen ya da tamamen kabulüne karar verebilir.

– İstinaf mahkemesi, yerel mahkeme kararını kaldırabilir. Davanın esastan reddine karar verebilir.

– Yerel mahkeme kararını, kaldırarak düzelebilir.

– İstinaf mahkemesi, istinaf başvurusunun reddine karar verebilir.

Eskişehir Avukat Evren Demircan’a iletişim bölümünden mail veya telefon aracılığı ile ulaşım sağlayabilirsiniz.